عکاسی معماری

عکاسی معماری چیست

عکاسی معماری یکی از شاخه های هنر عکاسی صنعتی است و منظور از آن عکسبرداری از ساختمان ها و سازه های مشابه است. سوژه این شاخه از عکاسی صرفاً شامل به تصویر کشیدن جزییات دقیق ساختار فیزیکی ساختمان نمی شود چراکه علاوه بر آن شامل بُعد زیبایی شناختی هم میشود. عکاسان معماری معمولا در استفاده از تکنیک های خاص این حرفه و دوربین های تخصصی آن مهارت دارند.

هدف اصلی یک عکاس معماری، ثبت اثر هنری یک معمار از طریق معرفی فضاهای داخلی و خارجی ساختمان و تبیین روابط آنها با یکدیگر است. بدون شک انجام این کار، بدون داشتن شناخت و درک صحیح از ارزش ها و منطق معمار ممکن نیست چون این شناخت پیش نیاز اولیه ورود به این شاخه از عکاسی است.

حرفه عکاسی معماری عمدتاً توسط چند سازمان تجاری نمایندگی می شود. این سازمان ها تلاش می کنند تا ضمن توسعه بهترین شیوه ها در میان عکاسان معماری جهان، همچنین اصول کسب و کار صحیح این حرفه را ترویج داده و هماهنگی های لازم را در میان عکاسان معماری، به منظور ارتقاء کیفیت این شاخه از عکاسی و حفاظت از حق کپی رایت انجام دهند. این سازمان ها عبارتند از:

جامعه عکاسان رسانه ایالات متحده آمریکا (ASMP)
انجمن مستقل عکاسان معماری (AIAP)
انجمن بین المللی عکاسان معماری (IAAP)
انجمن عکاسان (AOP)

شایان ذکر است استودیو نماد علاوه بر خدمات حرفه ای عکاسی معماری؛ در کنار آن خدمات جانبی ذیل را نیز در دکوراسیون داخلی و فضای بسته ارائه می کند:

عکاسی از سنگ

به طور کلی عکسبرداری از سنگ مانند نمای سنگی ساختمان و هر چیز دیگری که با سنگ کار شده باشد به ویژه سنگ های براق و گرانیتی و مرمر یکی از دشوارترین، شیوه های عکاسی است چون هنر و مهارت و تجهیزات خاصی را می طلبد؛ در صورت نداشتن تخصص و تجربه و همچنین تجهیزات مناسب برای عکاسی از سنگ، ممکن است رنگ سنگ ها در تصاویر تغییر کرده یا رفله داشته باشد. کارشناسان استودیو نماد مهارت های لازم به منظور عکاسی از سنگ به صورت حرفه ای را به خوبی در سالیان طولانی کسب کرده اند و آماده ارائه بکارگیری تجارب خود در زمینه عکاسی از سنگ هستند.

عکاسی از آسانسور

یکی دیگر از خدمات عکاسی حرفه ای استودیو نماد عکسبرداری از کف و درب وکابینت و جزئیات آسانسور است؛ روشن است که یک عکس حرفه ای از اجزاء آسانسور تا چه اندازه می تواند در ترغیب اقناع مشتریان به خرید آن تاثیرگذار باشد. فروشندگان آسانسور بدون هیچ نگرانی و با داشتن کلکسیونی از این عکس های زیبا و حرفه ای می توانند محصولات خود را به فروش برسانند.

عکاسی از پرده و پارچه

داشتن کلکسیونی از عکس انواع پرده و پارچه به گونه ای که جزییات این محصولات را با رعایت نورپردازی مناسب به منظور تشخیص دقیق تر و بهتر جنس پرده/پارچه توسط بیننده، از اصول اولیه کسب و کار هر فروشنده حرفه ای در این زمینه کاری است؛ مفتخریم به اطلاع برسانیم که استودیو نماید این سرویس را نیز به خوبی و با قیمت مناسب ارائه می نماید.

تاریخچه عکاسی معماری

اولین عکس معماری همان عکسی بود که توسط ژوزف نیسه‌فور نیپس (Nicéphore Niypce) گرفته شد این عکس هم اولین عکس موفق از طبیعت بود و هم اولین عکس معماری. چون در واقع یک تصویر از ساختمان ها بود. نام این عکس را View from the Window at Le Gras گذاشتند؛ اما در زبان فارسی به نام “اصطبل و کبوترخانه” معروف است.

به همین ترتیب، عکسهایی که پیش از او عکاس دیگری با نام ویلیام هنری فاکس تالبوت (William Henry Fox Talbot) ملقب به پدر عکاسی گرفته بود، از نوع عکاسی معماری بود، از جمله عکسی که او از یک پنجره لاتین در روستای ابی لاکی در سال ۱۸۳۵ گرفته بود و با نام Latticed window in Lacock Abbey معروف گردید.

در طول تاریخ عکاسی، ساختمانها سوژه های بسیار ارزشمندی برای عکاسی بوده اند که این هم به دلیل قدردانی عکاسان از جامعه معماری و هم به خاطر اهمیت فرهنگی آن بناها (و ساختمان ها) در جامعه بوده است. در دهه ۱۸۶۰ میلادی عکاسی معماری شروع به تبدیل شدن به یک رسانه بصری ثابت نمود.

همانطور که طراحی های ساختمان از فرم ها و شکل های سنتی خود تغییر پیدا کرده اند؛ به موازات آن عکاسی معماری نیز تکامل یافته است. در طول قرن ها تا اواسط قرن ۲۰، عکاسی معماری خلاقانه تر شد، زیرا عکاسان از خطوط مورب و سایه های شاداب در ترکیب بندی یا همان کمپوزیسیون (composition) هایشان استفاده کردند و در تکنیک های دیگر تجربه پیدا کردند.

در اوایل دهه ۱۹۵۰، معماران، تعداد بیشتری از عکاسان را برای استخدام استخدام کردند و به این ترتیب عکاسی معماری به عنوان یک چیزی بیش از شکل و فورم هنری در نظر گرفته می شد.

اصول عکاسی معماری

یکی از اصل های اساسی در عکاسی معماری استفاده از کنترل پرسپکتیو (Perspective control) با تاکید بر خطوط عمودی غیرهمگرا (موازی) است. این امر با تثبیت موقعیت فاصله کانونی دوربین محقق می شود به این صورت که چشم دوربین، عمود بر زمین ( صرف نظر از ارتفاع آن) باشد. این نتیجه را می توان با استفاده از دوربین های لارج فرمت (view camera)، لنز های tilt/shift و یا پست پروسسینگ (post processing) به دست آورد.

به طور سنتی، دوربین های لارج فرمت (ویو کمرا) برای عکاسی معماری مورد استفاده قرار گرفته اند، زیرا این نوع دوربین ها اجازه می دهند تا زاویه و شیب لنز نسبت به سطح فیلم (film plane) تغییر داده شود. این کار کنترل پرسپکتیو را ممکن می سازد، به همان خوبی که تنوع امکانات خلاقانه را فراهم می نماید.
مشابه با عکاسی افقی، در عکاسی معماری هم عمق میدان (Depth Of Field) عمدتاً به صورت عمیق بکار می رود، به طوری که هم پیش زمینه و هم پس زمینه (به بی نهایت) در فوکوس شارپ هستند.

اخیرا دوربین دیجیتال تک‌لنزی بازتابی (DSLR) در زمینه عکاسی معماری استفاده شده است. این دوربین ها دارای لنزهای قابل جدا شدن، لنز‌های Tilt-Shift (معمولا ثابت) با فاصله کانونی مختلف هستند.

کاملا روشن و مبرهن است که عکاسی معماری، عکاسی از ساختمان است و نه یک موجود زنده بنابراین اگر عکسبرداری شامل موجودات زنده باشد، باید در حاشیه قرار بگیرد نه این که به گونه ای باشد که موضوع اصلی یعنی ساختمان را به حاشیه ببرد و خود سوژه اصلی قرار بگیرد. برای حذف عوامل مزاحم در هنگام عکاسی معماری، میتوان از لنز های واید استفاده کرد.

به طور کلی در صورت وجود موجودات زنده در هر عکس، توجه بیننده را به سوی خود جلب می نماید و به همین دلیل حتی الامکان باید از این کار در عکاسی معماری احتراز شود. همچنین وجود عوامل جانبی همچون تیر چراغ برق یا درخت در جلوی یک نمای سنتی، اصلا مناسب نیست چون ممکن است مانعی برای بهتر دیده شدن قسمت هایی از ساختمان شود.

تکنیک های اولیه عکاسی معماری و پیش نیازهای ورود به این حرفه

همانگونه که در تعریف عکاسی معماری گفتیم عکاسی معماری به عکسبرداری از ساختمان ها می پردازد. اما این تعریف به این معنی نیست که عکاسی معماری صرفاً به عکاسی از اجزاء ظاهری درون یا بیرون ساختمان ها محدود می شود. یک عکاس معماری باید علاوه بر داشتن مهارت عمومی در زمینه هنر عکاسی، همچنین ذوق هنری خاص این سبک از عکاسی و دید زیباشناسانه ای نیز داشته باشد.

لازمه ورود به حرفه عکاسی معماری کسب اطلاعات عمومی و دانش لازم در زمینه بناهای معماری و بررسی و ارزیابی زوایای مختلف آنهاست. به طور کلی معماری به توده ای از مواد ساخته شده موجود در فضا گفته می شود که به صورت حجم های توخالی ساخته می شوند؛ این فضاهای توخالی معمولا برای سکونت و فعالیت بشر مورد استفاده قرار می گیرند.

در عکاسی معماری معمولاً از دوربین های بزرگ و یا متوسط و یا دوربین های دیجیتال که کیفیت بالایی دارند استفاده می شود. همچنین برای به دست آوردن حداکثر وضوح، توصیه می شود که از سه پایه دوربین عکاسی نیز استفاده شود. به ویژه در فضای داخلی ساختمان که نور کمتر است.

کادر تصویر در عکاسی معماری از ساختمان های سنتی باید طوری تنظیم گردد که خطوط و سطوح عمودی کاملاً به صورت عمودی دیده شوند. با این حال در عکاسی معماری از ساختمان های مدرن نیازی به رعایت این نکته نیست چون ساختمان های مدرن از لحاظ گرافیکی کمی با ساختمان های سنتی متفاوت هستند.
در ساختمان های مدرن میتوان از زاویه های غیرمتعارف و پرسپکتیو استفاده لازم را برد. معمولاً عکاسان معماری تلاش میکنند تا در عکس هایشان خطوط را به شکل مستقیم نمایش دهند، اما این قاعده کلی استثنائاتی هم دارد چون گاهی اوقات، خطوط منحنی و گرافیکی هم می تواند عکس های با ارزشی را به وجود آورد.

اولین قدم برای یک ثبت خلاقانه و هنری از یک ساختمان، ترکیب بندی متمایز است. با توجه به عدم امکان جابجایی ساختمان ها، مهم ترین و اثرگذارترین مهارت یک عکاس، انتخاب نقطه ای است که در آن ساختار کلی بنا یا جزئیات موجود در یک فضای معمارانه، در جذاب ترین و خلاقانه ترین شکل ممکن به نمایش درآید و این ارتباط عکاسی و معماری یا رابطه عکاسی و معماری است.

عکاسی معماری خارجی

عکاسی معماری از نمای خارجی در روزها از مزیت نور موجود و در دسترس (نور خورشید) استفاده می کند و یا اگر در شب هنگام انجام شود، از نور محیطی مانند چراغ های خیابانی مجاور ساختمان، چراغهای فضای باز، چراغ های بیرونی محوطه ساختمان ها، و حتی نور ماه در آسمان استفاده می کند.

در بسیاری از موارد، محوطه سازی اطراف ساختمان برای ترکیب بندی (composition) کلی یک عکس مهم است و حتی لازم است که ارتباط هماهنگی را بین بعد زیبایی شناختی یک ساختمان با محوطه آن برقرار کند. عکاس اغلب گل ها، درختان، فواره ها یا مجسمه ها را در پیش زمینه یک ترکیب بندی (composition) قرار می دهد و از قابلیت آنها برای کمک به هدایت چشم به سمت ترکیب بندی (composition) و سوژه اصلی آن ساختمان استفاده می کند.

عکاسی معماری داخلی

عکاسی معماری به طور معمول یا نمای بیرونی ساختمان ها را نشان می دهد یا نمای داخلی آنها را به تصویر می کشد. تکنیک های مورد استفاده در هر یک از این ۲ نوع عکاسی معماری، شبیه هم هستند، اما برخی از آنها با یکدیگر تفاوت دارند و گاهی اوقات تجهیزات مورد نیازی که در هر یک از آنها به کار می رود نیز با دیگری متفاوت است.

عکاسی معماری داخلی می تواند با کمک نور محیطی ای که از طریق پنجره ها و اشعه ماوراء بنفش منتقل می شود، و همچنین نور وسایل روشنایی داخلی انجام شود. هرچند، عکاسان معماری از روشنایی مکمل هم برای بهبود نور درون یک ساختمان استفاده می کنند. می توان از فلش الکترونیکی ” چراغ Strobe ” یا “چراغ های هات لایت” استفاده کرد.

یکی از شاخصه های کلیدی عکاسی معماری این است که سوژه های اصلی در آن به ندرت حرکت می کنند. بنابراین امکان استفاده از پست پروسسینگ (post processing) نیز برای دستیابی به یک طرح روشنایی متعادل حتی در غیاب نور اضافی وجود دارد.

عکاسان معماری معروف جهان

قدیمی ترین عکاسان معماری شامل راجر فنتون، فرانسیس فریث، ساموئل بورن و آلبرت لووی هستند. آنها راه را برای تخصص مدرن عکاسی معماری هموار کردند. عکاسان معماری نسل بعدی افرادی همچون Ezra Stoller و Julius Shulman بود. استولر عمدتا در سواحل شرقی آمریکا کار میکرد و با مدرک معماری در دهه ۱۹۳۰ فارغ التحصیل شد.

شولمن که در ساحل غربی مستقر بود، پس از اینکه چند تا عکس از یکی از خانه های ریچارد ناترا واقع در کالیفرنیا گرفت، به یک عکاس معماری تبدیل شد.

مهمترین نکات عکاسی معماری

از جمله نکات مهم در عکاسی معماری توجه به زمان عکسبرداری است، تابش نور از زاویه مناسب تاثیر شگرفی بر گیرایی تصویر نهایی دارد. خلاقیت در انتخاب زمان و زاویه برای نمایش بزرگنمائی یا ابهت اجزای معماری، بخشی دیگر از مهارت های یک عکاس معماری حرفه ای است.

در عکاسی معماری ضرورت دارد که نمای اصلی ساختمان و یا قسمت اصلی تصویر، در نور قرار بگیرد و به عبارت دیگر در سایه قرار نگرفته نباشد. بسیاری از عکاسان معماری به دلیل اینکه نوز در موقع طلوع و غروب آفتاب، تضاد رنگ و کنتراست متعادل تری را فراهم سازد تمایل به بهره گیری از نور صبحگاهی (در هنگام طلوع آفتاب) و یا شامگاهی (در هنگام غروب آفتاب) دارند.

فضاهایی که به صورت یکدست و یکنواخت با نور روشن شده باشند و یا برعکس این حالت یعنی به صورت یکنواخت در سایه قرار گرفته باشند، در عکاسی معماری خوب از آب در نمی آیند.

شناخت و استفاده صحیح از اصول پرسپکتیو در انتخاب نقطه مورد نظر جهت عکاسی، نیز از دیگر نکات مهم در عکاسی معماری است. در نتیجه ثبت عکس از هر زاویه و نقطه ای به وسیله یک لنز واید که منجر به دیده شدن همه چیز در عکس می گردد، به دلیل عدم برخورداری از اصول زیبایی شناسانه و معرفی صحیح روابط فضایی، فاقد ارزش بوده و حتی دارای برخی اشکالات معماری است.

بکارگیری فیلم های دارای حساسیت زیاد، در عکاسی معماری صحیح نیست چون وقتی از چنین فیلم هایی برای عکاسی معماری به کار می رود، با افزایش دانه ها، از جزئیات و کیفیت تصویر هم کم می شود. به همین دلیل توصیه میشود که از فیلم های دارای حساسیت متوسط و یا فیلم های دارای حساسیت کم برای این منظور استفاده شود.
با توجه به این که شیشه در اغلب ساختمان ها به ویژه در ساختمان های موجود در ایران بکار رفته است، توصیه می شود که جهت از بین بردن انعکاس شیشه ها از فیلتر های پولاریزه استفاده گردد. پیروی از یک الگوی هنری در عکسبرداری از مهمترین نکات در عکاسی معماری است چون نتایج بسیار زیبایی را به همراه خواهد داشت.