این یک تفکر اشتباه متداول است که ضریب اف که استفاده میکنید عمق میدان (DOF) تصاویر شما را کنترل خواهد کرد. بدون شک تنظیمات گشادگی دریچه دیافراگم تاثیرگذار است، ولی عوامل دیگری را نیز باید در نظر بگیرید.
DOF حوزهای در عکاسی است که باید بپذیریم مهم است. لنزها تنها میتوانند در یک نقطه واحد فوکوس کنند. همیشه ناحیه خاصی در جلو و پشت نقطه فوکوس قرار دارد که به شکل قابل پذیرشی شارپ است.
DOF به عوامل مختلفی وابسته است از جمله:
- تنظیمات گشادگی دریچه دیافراگم
- طول کانونی لنز
- فاصله دوربین با سوژه
- اندازه حسگر.
تفییر چیزی که شارپ است و چیزی که نیست تدریجی است. مهم است یاد بگیرید متغیرهای بالا را چطور مدیریت کنید تا بتوانید تصاویری با ظاهر دلخواه ثبت کنید.
چطور اندازه حسگر روی عمق میدان تاثیر میگذارد
بعد فیزیکی حسگر دوربین شما روی عمق میدان تاثیر میگذارد. برخلاف سایر متغیرها، امکان تغییر آن برای شما وجود ندارد، مگر این که از یک دوربین متفاوت استفاده کنید.
حسگرهای کوچک، مانند حسگرهای گوشیهای هوشمند و دوربینهای جمعوجور، بیشترین عمق میدان را در تصاویر به وجود میآورند. به همین دلیل است که افراد به جای گوشیهای هوشمند از یک دوربین استفاده میکنند. چون آنها با گوشی خود نمیتوانند به یک DOF کم برسند.و این نکات در عکاسی صنعتی مخصوصا عکاسی غذا بسیار اهمیت دارد .
شرکتهای تولیدکننده گوشیهای هوشمند سعی دارند به چندین طریق DOF کم را تقلید کنند. اما در واقع جایگزینی برای اندازه حسگر وجود ندارد. عملا، دوربینهای دارای حسگرهای کوچکتر، با تنظیمات فاصله و گشادگی دریچه دیافراگم مشابه تصاویری با عمق میدان بیشتری به وجود میآورند.
برای این که عمق میدان حسگرهای با اندازه متفاوت را محاسبه کنید، باید طول کانونی موثر و تنظیمات گشادگی دریچه دیافراگم مشابه را محاسبه کنید.
حسگرهای بزرگتر داخل دوربینهای DSLR و بدون آینه باعث محبوبیت آنها در بین تهیهکنندگان فیلم شده است. علت آن توانایی آنها در ایجاد DOF کم است. دوربینهای سنتی فیلمبرداری حسگرهای کوچکی دارند، بنابراین معمولا عمق میدان عمیقتر به وجود میآورند.
فاصله دوربین با سوژه چطور روی عمق میدان تاثیر میگذارد
هرچه فاصله شما با سوژه کمتر باشد، DOF بدون توجه به تنظیمات دیافراگم با هر لنز روی هر دوربینی، کمتر خواهد بود. هر چه دوربین را از سوژه دورتر کنید، عمق میدان تصویر شما بیشتر میشود.
به همین دلیل است که ثبت تصاویر از نمای نزدیک که DOF کافی داشته باشند چالشبرانگیز است. زمانی که به سوژه خود بسیار نزدیک میشوید معنای آن در فوکوس قرار نگرفتن تمامی بخش‌های آن است.
استفاده از لنزهای ماکرو و الحاقات نمای نزدیک این مشکل را شدت میبخشد.
بنابراین اگر هنوز تنها از کیت لنزهای خود استفاده میکنید، باید برای دستیابی به یک DOF کم فاصله خود را با سوژه کم کنید. به همین دلیل است که این لنزها طول کانونی زیاد یا دیافراگم بسیار عریض ندارند.
به یاد داشته باشید نقطهای که روی یک سوم عمق میدان فوکوس کردید به شما نزدیکتر و دو سوم آن دورتر خواهد بود. آگاهی از این قضیه میتواند به شما کمک کند نقطه فوکوس خود را برای عمق میدانتان دقیقتر انتخاب کنید.
چطور طول کانونی (ظاهرا) روی عمق میدان تاثیر میگذارد
هرچه طول کانونی لنزی که استفاده میکنید بیشتر باشد، ظاهرا عمق میدان کمتر است. اما در واقع باعث تغییر آن نمیشود.
اگر با دو لنز با طول کانونی متفاوت از یک سوژه مشابه عکس بگیرید، تصاویری که با لنز وایدتر گرفته شده است ظاهرا یک DOF بیشتر دارد. دیافراگم باید ثابت باقی بماند. زمانی که تصویری که با عمق دید بازتر گرفته شده است را برش میزنید تا عناصر داخل تصاویر اندازه مشابهی داشته باشند، مشاهده خواهید کرد در واقع هیچ تفاوتی وجود ندارد.
این تفکر که طول کانونی بیشتر یک عمق میدان کمتر به وجود میآورد یک افسانه است. درک این موضوع مشکل میتواند باشد. به ویژه اگر از قبل با این تفکر محبوب آشنا شده باشید که طول کانونی روی DOF تاثیر میگذارد.
چطور گشادگی دریچه دیافراگم روی عمق میدان تاثیر میگذارد
دیافراگم یک منفذ قابل تنظیم در یک لنز است. عمکلرد اصلی آن کنترل مقدار نور ورودی به دوربین است. تنظیم دریچه دیافراگم روی عدد کمتر به نسبت مقدار بیشتر آن اجازه ورود به نور کمتری میدهد. تنظیمات آن براساس گامهای f (ضریب اف) سنجیده میشود.
تنظیم تغییرات دیافراگم (عوض کردن مقدار ضریب اف) نه تنها مقدار نور ورودی را کنترل میکند بلکه همچنین روی DOF تاثیر میگذارد. تغییر گشادگی دریچه دیافراگم متداولترین راهی است که عکاسان برای کنترل عمق میدان انتخاب میکنند.
هرچه ضرب اف بیشتر باشد، DOF کمتر است. بنابراین اگر ضریب اف کمتری را انتخاب کنید (به عنوان مثال f/1.4)، تصویر شما سطح شارپ بودن قابل پذیرش کمتری خواهد داشت. انتخاب یک گشادگی دریچه دیافراگم محدودتر یعنی یک ضریب اف بالاتر (به عنوان مثال f/22) بخش بیشتری از تصویر شما را در فوکوس قرار میدهد.
لنزها با حداکثر گشادگی دریچه دیافراگم متفاوتی ساخته میشوند. معمولا یک کیت لنز زمانی که لنز در حد بیشترین مقدار طول کانونیاش زوم شده است، بیشترین ضریب اف f/3.5 را دارد.
این عدد هر چه به داخل بیشتر زوم کنید، تغییر میکند. بنابراین بیشترین ضریب اف در بیشترین مقدار طول کانونی تنها f/6.3 ممکن است باشد.
پرایم لنزها معمولا یک حداکثر گشادی دریچه دیافراگم بازتر دارند. به همین دلیل است که اغلب اوقات آنها محبوب عکاسهایی هستند که دوست دارند تصاویری با عمق میدان محدودتر بگیرند.
لنزهای محبوب 50 میلیمتر تنظیمات ضریب اف f/1.8، f/1.4 یا حتی بازتر دارند.
چطور میتوانید در حین ترکیببندی یک عکس عمق میدان را ببینید؟
دوربینهای دارای نمایابهای دیجیتال یا نمایشگرها عمق میدان را در تصویر نشان خواهند داد. به علت اندازه کوچک، دیدن واضح میتواند سخت باشد مگر این که به داخل زوم کنید.
دوربینهایی مانند دوربینهای DSLR با نمایابهای چشمی به شما اجازه دیدن تاثیر عمق میدان را نخواهند داد مگر این که از دکمه پیش نمایش DOF استفاده کنید.
علت این است که گشادگی دریچه دیافراگم خودکار در بازترین مقدار ممکن آن قرار داده میشود. عمق میدان زمانی که دکمه شاتر را فشار میدهید براساس ضریب افی که انتخاب کردید تنظیم میشود.
اگر امکان تغییر ضریب اف در حین ترکیببندی وجود داشت، در مقادیر کمتر آن، تصویر در نمایاب شما تاریک ظاهر خواهد شد. میتوانید زمانی که از پیش نمایش DOF استفاده میکنید چنین چیزی را ببینید.
مدیریت عالی عمق میدان تصاویرتان
ایجاد تعادل بین تمامی این متغیرها میتواند دشوار به نظر برسد. ولی مهم است بدانید هر کدام از آنها چه تاثیری روی عمق میدان میگذارد تا بتوانید به خوبی آن را در تصاویر خود مدیریت کنید.
برای این که یاد بگیرید چطور هر کدام از متغیرهای روی DOF تاثیر میگذارند، سعی کنید در چند تصویر آنها را تغییر دهید و تست کنید. هدف نباید ثبت تصاویر عالی باشد، بلکه باید درک کنید چطور هر کدام روی ظاهر تصاویر شما تاثیر میگذارد. برای این تمرین خوب خواهد بود دوربین خود را روی یک سهپایه یا سطح صاف قرار دهید.
چند شیء در جلوی قاب تصویر خود در فواصل متفاوت با دوربین خود قرار دهید. گشادگی دریچه دیافراگم خود را به بازترین مقدار آن یعنی کمترین ضریب اف (به عنوان مثال f/1.4) قرار دهید. نزدیک به اولین شیء شوید تا بتوانید ببینید لنز دوربینتان روی آن فوکوس خواهد کرد.
عکسی از آن بگیرید، سپس روی شیء دورتر از دوربین فوکوس کنید و عکس دیگری بگیرید. این کار را با آنهایی که دورتر هستند تکرار کنید.
حالا همین کار را با قرار دادن تنظیمات گشادگی دریچه دیافراگم در مقدار متوسط و سپس محدودترین تکرار کنید. همچنین با طولهای کانونی متفاوت این کار را انجام دهید.
سپس برگردید و به همین طریق یک سری تصویر دیگر بگیرید. این کار را همانطور که از سوژه خود دور میشوید تکرار کنید.
در کامپیوتر خود تصاویر را با یکدیگر مقایسه کرده و به تفاوت عمق میدان بین آنها توجه کنید. به دادههای EXIF دقت کنید تا بتوانید ببینید تنظیمات زوم و گشادگی دریچه دیافراگم شما چه چیزی بوده است.
انجام این تمرین به شما کمک خواهد کرد نحوه کنترل عمق میدان را یاد بگیرید. امیدواریم مجموعه مقالات آموزش عکاسی استودیو نماد مورد کاربرد شما عزیزان باشد.
